beata: vďaka za príblíženie nevšedného a záhadného príbehu. Zaujal ma pojem "vzdušná prázdnota", ktorý by som rád vedel ako sa píše v poľštine. Rád by som si to dohľadal v odbornej literatúre, lebo u nás som sa s takýmto fenoménom dosiaľ nestretol.

Tomáš je toto "próżnia powietrza". Tento termín použil aj Ludwik Szczepański vo svojom článku z 1925 r. (na fotke). Neviem, či je to odborný termín. Apoloniusz Rajwa roky pracoval v meteorologickej stanici na Kasprowym vrchu, a na stretnutii v Zakopanom povedal, že on niečo také zažil. Tu je jeho vysvetlenie z článku Macieja Kwaśniewského, bohužiaľ po poľský:

„Na podejściu pod Lodową mogła wytworzyć się strefa przypominająca próżnię, co spotyka się przy tak silnych wiatrach za przeszkodami. Powietrze zostaje wyssane zza przeszkody, oddychać jest trudno. To powoduje niedotlenienie. Szok dla organizmu.
Przełęcz Lodowa to miejsce wyjątkowe. Zachodni wiatr nie napotyka tu na żadne przeszkody (wszystkie szczyty od zachodu są niżej niż przełęcz). Na dodatek przy poszarpanych graniach najsilniejszy wiatr jest w szczelinach, gdzie przybiera kształt lejka. A więc tam, gdzie przeciska się przez grań, jego wartość jest największa.
Zejście niżej niewiele pomaga. Dolina Jaworowa to wielka niecka, przez którą hula wiatr. A więc kolejne godziny z krótkim oddechem i niedotlenieniem. Nawet schowanie się za głazem to znów wejście w próżnię. Jedyną możliwością uniknięcia tragedii był odwrót spod przełęczy do schroniska.”

A ešte ukážka z iného článku, v ktorým toto vysvetľuje aj hotolezec:

"Pierwsze oględziny zwłok odbyły się w Zakopanem, tuż po ich sprowadzeniu. Orzeczenie wydał dr Gabryszewski, który stwierdził, że śmierć całej trójki nastąpiła wskutek udaru płucnego. To pasowało do wysuniętej przez śledczych koncepcji spowodowanej wiatrem "próżni powietrznej".
Współcześni taternicy patrzą przychylnie na tę hipotezę. - Mogło się zdarzyć, że oni oślepieni, ogłuszeni huraganowym wiatrem, odwracali się tyłem do tego wiatru, żeby on wiał im w plecy i w tył głowy, i to ciśnienie mogło spowodować, że przed twarzą z przodu wytwarzała się próżnia – tłumaczy Maciej Bielawski.
Do podobnych wniosków doszedł przewodnik tatrzański Apoloniusz Rajwa. - Jak oni podchodzili z Doliny Pięciu Stawów Spiskich na Lodową Przełęcz, to znaleźli się w pewnym momencie w tak zwanej próżni powietrznej. To nie była całkowita próżnia, ale tam mogli zostać niedotlenieni. Ta próżnia mogła się tworzyć nawet 50 metrów poniżej przełęczy – tłumaczy przewodnik. I dodaje: - Potem jeszcze (Waleria – red.) posadziła ich pod takim dużym głazem, bo chciała, żeby byli zasłonięci od wiatru, i to była znowu taka mała próżnia. I te warunki mogły spowodować, że oni tego nie przeżyli. Na podstawie sekcji zwłok i analizy pogody można przypuszczać, że tam zadziałała fatalna pogoda i to, że mieli schorzenia układu krążenia". (tvn24.pl)

Veľmi zaujímavé čítanie.
Vďaka Beta.

Mne tá vzdušná prázdnota pripadá ako podtlak pri silnom vetre, ale fyzikálne to nedáva zmysel. Ja som zažil čudné zadúšanie na túre s Hugom na Tribeči, aj som to opísal v článku, niektoré záhady nevieme objasniť.
Ohľadom tragédie z 1925 sa mi zdá, že obete to jednoducho vzdali, ubil ich výstup, počasie, myseľ dokáže nastaviť telo na smrť. Otec a syn mohli mať nejakú rodinnú dispozíciu a ten horolezec už môže byť fakt náhoda.
Ešte dnes sa dá poučiť z tej histórie.

Podľa mňa za tragédiu môže alkohol. Prázdnota bola na Sedielku, oni zomreli nižšie. Waleria prežila, lebo alkohol nepila a preto, že bola žena.

Po slovensky ide o "vzduchovú dieru" - v leteckej terminológii zastaralý a nevhodný výraz pre intenzívne zostupné pohyby spôsobené termickou a mechanickou turbulenciou najmä nad členitým terénom. Anglicky - air-pocket, nemecky - Fallbö / Luftloch, rusky - ????????? ??? (vozdušnaja jama), francúzsky - poche d'air, poľsky - próżnia powietrza, česky - vzdušná díra.

Na doplnenie ešte vysvetlenie: termická turbulencia - vzniká vplyvom vztlaku podmieneného nehomogenitou teplotného poľa. A mechanická turbulencia - vyvolaná mechanickými príčinami. Vytvára sa najmä v hraničnej vrstve atmosféry pôsobením vertikálneho strihu vetra, ktorý je dôsledkom trenia prúdiaceho vzduchu o zemský povrch, ďalej vzniká pri obtekanie orografických prekážok a nerovnostiach zemského povrchu (orografická turbulencia).

Zdroj: meteorologický slovník.

Podla mna za ich smrt moze Predator. A ked ste ten film videli, viete preco zena prezila :-D .

Beatka, výborný a zaujímavý článok. Nemáš náhodou tip, či by sa dali niekde pozrieť výsledky pitvy vykonanej dr. Ciećkiewiczom? Ďakujem.

Beta palec hore. Dobre spisane, aj faktograficky. Nesuhlas s Tvojej poznamke, ze prazdnota bola v Sedielku. Pokial sa front tlacil z Malej studenej cez Sedielko, tak vzdusna prazdnota mohla vzniknut prave za Sedielkom. Samozrejme, je malo pravdepodobne, ze by traja zo styroch zomreli na nedostatok kysliku, obzvlast ak prave prezivsia sa pohybovala najviac. Chodila od jedneho, k druhemu.

Popravde ani ma nenapadlo, aby hľadať preklad "próżni powietrza" v leteckej terminológii. Preklad "vzdušná prázdnota" je môj a okej, je nesprávny, tak díky za vysvetlenie.

Martin ;-)

Tramal, bohužiaľ číslo Lekárskych novín s výsledkami pitvy nie je dostupné v našej digitálnej knižnice. Na mail Ti pošlem ukážku z článku tímu lekárov, ktorí sa minulý rok zaoberali týmto prípadom, je tam o pitve M. Ciećkiewicza, bohužiaľ je toto po poľsky.

RoL, keď ide o tu prázdnotu, okej Wasserberger mal halucinácie, ktorých pôvodom mohol byť nedostatok kyslíka, však ďalší nemali. Nie som lekár, ale predpokladám, že mali by sa dusiť a podľa Walerie nič takéto nebolo.

Tomka, díky :-)

tramal, nemôžem Ti poslať toho clanlu, lebo nemôžem sa dostať do Tvojej mailovej adresy.

hmmm jazýčková úprava :)

éééé príčina konca nešťastníkov = smrteľná kombinácia polská čukoláda a lacný koniak sa domnievam

záhadná tragédia z Uralu history.hnonline.sk/…/1883708…